14 ნოემბერს მკურნალი ექიმების – წმინდა კოზმა და დამიანეს ხსენების დღეა. ისინი უანგაროთ, უფულოდ კურნავდნენ ადამიანებს და ანიჭებდნენ ხორციელ და სულიერ ჯანმრთელობას და ამიტომ მათ ასევე ეწოდებათ უვეცხლონი მკურნალნი. ისინი ლოცვითა და ხელის დადებით კურნავდნენ არა მარტო ადამიანებს, არამედ ცხოველებსაც, ბოროტ სულებს განასხამდნენ ადამიანებისგან და გაწეული დახმარებისთვის არანაირ საზღაურს არ იღებდნენ.
მათ ცხოვრებაში არის ერთი საოცარი ამბავი ერთხელ წმინდა მკურნალებს უხმეს მძიმედ დასნეულებულ დედაკაცთან, რომლის მკურნალობაზეც, სნეულის მძიმე მდგომარეობის გამო, ყველა ექიმმა უარი განაცხადა, ნეტარი ძმების მხურვალე ლოცვით უფალმა სულთმობრძავი განკურნა. მათ მშობელს სურდა, რომ მადლიერება გამოეხატა. მივიდა დამიანესთან და სამი კვერცხი გაუწოდა ყოვლად წმინდა სამების – მამის, ძისა და სულიწმიდის სახელით. წმინდა სამების სახელი რომ ესმა, უვეცხლომ უარის თქმა ვერ გაბედა. კოზმა ძალიან დაღონდა – მან ჩათვალა, რომ დამიანემ დაარღვია მათი მკაცრი აღთქმა. სიკვდილის წინ დაიბარა, იგი მის გვერდით არ დაეკრძალათ. მალე დამიანეც გარდაიცვალა. მისი ახლობლები გაუგებრობაში აღმოჩნდნენ – ვერ გადაეწყვიტათ, სად დაეკრძალათ წმინდა მკურნალი. მაშინ ღვთის ნებით სასწაული აღესრულა: ხალხის წინაშე უვერცხლო მკურნალების მიერ ოდესღაც ცოფისგან განკურნებული აქლემი წარდგა, ადამიანური ხმით ალაპარაკდა და ყველას ამცნო, დამიანე დაეკრძალათ კოზმას გვერდით, რადგან მას ანგარებით კი არ მიუღია სამი კვერცხი, არამედ ყოვლადწმნიდა სამების სახელითო. ამ დიდი სასწაულის აღსრულების შემდეგ დამიანე დაკრძალეს თავისი ძმის გვერდით. წმინდანი უვეცხლონი სიკვდილის შემდეგაც მრავალ სასწაულს აღასრულებდნენ. მათი ლოცვით დღესაც უამრავი ადამიანი ინკურნება.
ტროპარი
წმიდანო უვერცხლონო მკურნალნო, საკვირველთმოქმედნო კოზმა და დამიანე, მოიხილენით და განჰკურნენით უძლურებანი სულთა და ხორცთა ჩუენთანი, უსასყიდლოდ მიგიღებიესთ და უსასყიდლოდ მოგვცემდით ჩუენ. კონდაკირომელთა მადლნი კურნებათანი მიიხუენით და მიჰფენთ ჭირვეულთა სიმრთელესა, საკვირველნო მკურნალნო დიდებულნო, მოხედვითა თქუენითა მბრძოლთაცა სილაღე დააცხრვეთ, სოფლისა მკურნალნო, საკვირველებათა მიერ.
