საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ინსტიტუტის თავმჯდომარე და საერთაშორისო ჯანდაცვის აღიარებული ექსპერტი, WHO-ს ექსპერტი, Relief International-ის მმართველი საბჭოს დირექტორი და გაეროს გენერალური მდივნის ყოფილი მრჩეველი პროფესორი გიორგი ფხაკაძე, რომელსაც აქვს 25 წელზე მეტი გამოცდილება ჯანდაცვის სექტორში, როგორც საქართველოში, ასევე საერთაშორისო დონეზე, სოციალურ ქსელში საზოგადოებას პერიოდულად უზიარებს სასარგებლო რჩევებს. ამჯერად იგი ახალ პოსტს აქვეყნებს, სადაც საკვებზე ბუზის დაჯდომით გამოწვეულ ჯანმრთელობის შესაძლო გართულებებზე წერს:
„ბუზი თქვენს საჭმელზე? გაფრთხილება — ეს მხოლოდ „დაჯდომა” არ არის! წარმოიდგინეთ: თქვენ სუფრასთან ხართ, სანდომიანი პიკნიკი გაქვთ, მაგრამ მოულოდნელად ბუზი ეცემა თქვენს ხინკალს ან ტორტს. გგონიათ უბრალოდ „დაჯდა”? არა და ეს არის ნამდვილი ბიოლოგიური თავდასხმა. ბუზები ჭამენ… ფეხებით? დიახ, ბუზები საკვების გემოს ფეხებით გრძნობენ და რადგან მათ კბილები არ აქვთ, საჭმლის გადასამუშავებლად თავიანთ ნერწყვს – ანუ ფერმენტებით სავსე სისხლარეულ მასას – აფრქვევენ საკვებზე, რათა ის თხევად გადაიქცეს და შემდეგ შეისრუტონ. ეს ნიშნავს, რომ ბუზი თქვენს საჭმელზე რომ დაეშვება, ის მას პირდაპირ „დააფურთხებს” – და არა უბრალოდ ჰაერისგან. საიდან მოდის ეს ბუზი? ბუზები ხშირად მოძრაობენ ნაგავში, ლეშიან ნიადაგზე, ფეკალიებსა და ლპობად მასალაში. მათ ფეხებზე და სხეულზე მრავალი ბაქტერია და ვირუსი რჩება. ამიტომ, როდესაც ისინი გადმოდიან თქვენს ლამაზად გაწყობილ სუფრაზე, ისინი გადმოიტანენ ბაქტერიების ნამდვილ ბანკეტს. რატომ არის ეს საფრთხის შემცველი? • ბუზის ნერწყვი შეიცავს მრავალ ბაქტერიას (მაგ. Salmonella, E. coli, Shigella)• საკვების დაბინძურება შეიძლება მოხდეს მხოლოდ ერთ წამში• ეს ბაქტერიები შეიძლება გამოიწვიოს: დიარეა, წიაღის ანთება, ღებინება, სიცხე დასკვნა შემდეგ ჯერზე, როცა ბუზი თქვენს საჭმელზე დაჯდება: • არ ჩათვალოთ, რომ უბრალოდ “დაჯდა”• ის დაგემოვნებს საჭმელს ფეხებით და მასზე აფრქვევს თავის საჭმლის მომნელებელ ფერმენტებს• ეს ნიშნავს – ბაქტერიების შეტევა დაიწყო! ბონ აპეტიტ? არა ნამდვილად! Q&A — ბუზები და საკვების დაბინძურება 1. ბუზი საჭმელზე რომ დაჯდა, უნდა გადავაგდო? უმჯობესია, განსაკუთრებით თუ ბუზი დიდხანს იყო საკვებზე. ბუზები იშვიათად არიან სტერილურ გარემოში და მათი დაჯდომისას არსებობს დაბინძურების რეალური რისკი. 2. მართალია, რომ ბუზი აფურთხებს საჭმელზე? დიახ. ბუზები აფრქვევენ საჭმლის მომნელებელ ფერმენტებს საკვებზე, რათა მასალა თხევად იქცეს და შემდეგ შეისრუტონ. მათ არ შეუძლიათ ღეჭვა. 3. ბუზებს მართლაც ფეხებზე აქვთ გემოს რეცეპტორები? დიახ. ბუზები საკვების გემოს გრძნობენ ფეხებით, ანუ ისინი „აგემოვნებენ” სანამ დაიწყებენ საკვების დაშლას. 4. რამდენად საშიშია ბუზის დაჯდომა ერთ წამზე ნაკლებ დროში? ბუზის დაჯდომა სულ რამდენიმე წამიც საკმარისია, რომ მოახდინოს ფერმენტების აფრქვევა და ბაქტერიების გადატანა. 5. რომელი ბაქტერიები გადააქვს ბუზს? ხშირად გადაეცემა: Salmonella, E. coli, Shigella, და სხვა ნაწლავური ინფექციები. 6. ყველა ბუზი საშიშია? არა ყველა, მაგრამ სახლობუზა (Musca domestica) — ყველაზე გავრცელებული სახეობა — ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე საშიშ გადამტანად. 7. თუ საჭმელზე ბუზი დაეშვა, შეიძლება მას მხოლოდ ზედა ნაწილი მოვაჭრათ? სამწუხაროდ, არა. ბაქტერიები და ფერმენტები სწრაფად ვრცელდება მთელ ზედაპირზე, განსაკუთრებით თბილ და რბილ საკვებზე. 8. როგორ ავიცილოთ თავიდან ბუზის საკვებზე დაჯდომა? დაფარეთ საჭმელი ქსოვილით ან ბადით, მოერიდეთ ნაგვის ახლოს კვებას და გამოიყენეთ ბუნებრივი ბუზის გამაფრთხილებლები (მაგალითად, ლავანდა, ბეზარი). 9. ბუზის ნაკბენიც საშიშია? ზოგ ბუზს შეუძლია ნაკბენითაც გადასცეს ინფექცია, თუმცა საჭმლის დაბინძურება უფრო ხშირი და ნაკლებად შესამჩნევია. 10. შეიძლება ბუზების გამო მივიღოთ სერიოზული დაავადება? დიახ. სერიოზულ შემთხვევებში შესაძლებელია მწვავე დიარეა, დეჰიდრატაცია და ინფექციური გართულებები, განსაკუთრებით ბავშვებში და ასაკოვან პირებში“, – წერს გიორგი ფხაკაძე.
